Anne babaların en çok endişe duyduğu konulardan biri göz muayenesinde ve gözlük için kontrole getirdikleri çocuklarının gözlük numaralarının sürekli artış göstermesidir. Bu maalesef 9-18 yaş çocuklar arasında sık görülmektedir. Gözlük numarası 6 ayda ya da senede bir gelinen her kontrolde sürekli artmakta ve çocuğun gözlükleri bu artışa göre değiştirilmektedir.
Öncelikle böyle artış gösteren kırma kusuru genel de miyopidir (uzak görmede bulanıklık). Hipermetropi ve astigmatizma genelde sabit kalır. Önceki yıllarda ailelere bunu açıklarken büyüme çağındaki çocuklarda, gözün ve gözün bazı yapılarının aynı boy ya da kol uzunluğu gibi büyümeyle arttığını söyler ve miyopinin artışını böyle açıklamaya çalışırdık. Ama son yıllarda bizim bile beklemediğimiz gözlük derecesi artışları bunda başka sebepler olduğu konusunda bizleri ve araştırmacıları uyardı. Pandemiyle birlikte eve kapanan çocuklar hatta yetişkinlerde bile görülen bu derece sıçramaları çalışmalarda saptanan faktörlerin aslında ne derece önemli olduğunu da gözler önüne serdi. Hindistan’da yapılan bir çalışmada pandemi kapanmasında ortalama ekran süresinin 5 saatten, 8.5 saate çıktığı gözlendi. Son 10 yılda hayatımıza giren akıllı telefonlar, tabletler ve her yere taşıyabildiğimiz bilgisayarlar sayesinde ekrana yakın bakma maruziyetimiz çok arttı. Eskiden televizyonları yakından seyretme diye uyardığımız çocuklara artık bu uyarıyı bile yapmaz olduk. Anneler ve babalar son yıllarda çocukların ellerinden alamadıkları tablet ve telefonları göz hekimlerine şikayet ederken şekilden şekle girdiler, bazıları çocukları fark etmeden onları bizlerin uyarmasını istediğinde komik kaş göz hareketleri yapmaya başladı. Ama ekran maruziyeti sadece çocuklar için değil, bizler içinde çok büyük bir problem. Bazı telefonlar haftalık ekran saatinizi gösteriyor. Eğer bunları takip ederseniz inanamadığınız saatlerin önünüze çıkacağınıza eminim. Bu fazla ekran karşısında kalma sadece göz ile ilgili şikayetlerimizi değil (yanma, batma, acıma, kuruluk hissi, baş ve göz ağrıları vs), baş, sırt ve omurga ağrıları ve şikayetlerine yol açmaya başladı.
Peki ne yapabiliriz? Belki normalde ortaya hiç çıkmayacak bir miyopiyi ortaya çıkarmamak ya da var olanın ilerlemesini durdurabilmek için yapabileceğimiz şeyler nelerdir? Şimdi buna odaklanalım. Önüne geçemediğimiz risk faktörlerinden biri genetiktir. Anne ve babada miyopi varsa risk % 50, birinde varsa risk % 25, ikisinde de yoksa %10’dur. Risk altındaki çocuklar daha sık takip edilmeli ve aşağıdaki önerilere daha sık uymalıdır.
Yapılan çalışmalar 30 cm’den yakın ve 30 dakikadan fazla yapılan yakın çalışmanın ilerlemeyi arttırdığını göstermiş. Bundan çocuklarımızın yakın aktivitelerinde defter, kitap ve ekranlarını mümkün olabildiğince uzakta tutmaları sağlanmalıdır (en az 40 cm). Yetişkinlerde bilgisayar başındayken uygulanmasını önerdiğimiz 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca, 6 metre uzağa (mesela odanın en uzak noktası ya da pencereden dışarı bakmak) bakarak gözün dinlenmesi (uyum çabasına ara verme) sağlanmalıdır. Ekran (Telefon, tablet, bilgisayar) süresi kısıtlanmalı, her gün ekrana maruz kalınması önlenmeli, ekrana maruziyet süresi mümkün olduğunca kısaltılmalı ve gün içinde bölünerek kullanılmalı ve ekran maruziyeti devam edecekse uyum çabasını mümkün olduğunca azaltan daha büyük ekranlar kullanılabilir.
Güneşte ve dışarıda daha çok zaman geçiren çocuklarda miyopi daha az görülmüştür. Yine kırsal kesimde yaşayan çocuklarda, şehirdekilere göre daha az miyopi görülmüştür. Bu yüzden belki de çocukken dışarıda oynayan önceki nesillerde miyopi daha azdı. Hem ruhi hem beden hem de göz sağlığı için çocukların açık havada bulunması ve oynanması teşvik edilmelidir. Çocukların günde 2 saat dışarıda zaman geçirmesini öneriyoruz.
Çalışmalarda gösterilen bir başka önemli noktada hava karardıktan sonraki ortam ışığıdır. Ortam/oda ışığı arttıkça miyopi azalmaktadır. Yine LED ışıklar yerine akkor ve flöresan lambalar miyopide adaha az artışa neden olmuştur. Çocukların akşam yakın aktivite yaparken loş ışıkta değil, kuvvetli ışıkta ders çalışmaları, ışığın arkadan gelmesiyle çocuğun gölgesi defter/kitap üzerine düşeceğinden ışığın önden ve üstten gelmesinin sağlanması ya da masa lambasının kullanılması önerilebilir. Çocuğun ders ve ödev gibi yakın aktiviteleri gündüz gün ışığında pencereye yakın bir alanda yapması teşvik edilmelidir. Oda ışığında yapılacak yakın aktivitelerde okunan alan iyi aydınlantılmalıdır. Muayene sırasında miyopide çocuğun tam gördüğü en düşük derece verilmelidir. Yapılan çalışmalarda yüksek ya da eksik derece verilmesinin miyopiyi daha da arttıracağı gösterilmiştir. Yatmadan 2-3 saat önce ekrana bakmak yasaklanmalıdır. Özellikle gece ve karanlıkta ekrana bakmak miyopiyi daha fazla tetikleyebilir.
Son yıllarda atropin damlanın miyopi ilerlemesini durdurmak ve yavaşlatma konusunda yararlı olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Özellikle anne/babada yüksek miyopisi olan, son 1 senede -1 miyopi artışı olan ya da 10 yaş civarı -3 miyopisi olan çocuklar için %0.01 Atropin damla önerilebilir. Ülkemizde bu ilacın hazır damla formu yoktur. Göz hekimi uygun görürse atropinin ampul formu ve suni gözyaşı karıştırılarak damla hazırlanmakta ve her gece yatmadan önce damlatılmaktadır. Ciddi bir yan tesiri yoktur. Olguların çok az bir kısmında yoğun güneş ışığı altında kamaşma olabilir. Hazır damla formu olmadığından ve göz doktoru tarafından hazırlandığından damla başlanmadan önce aile ve çocuktan yazılı onam alarak kullanılabilmektedir. 18 yaşına kadar kullanılması önerilir.
Leave feedback about this